«Առաջնայինը քաղաքացու կյանքի որակն է»

«Իրատեսի» զրուցակիցն է Երևանի ավագանու ՀՀԿ թեկնածու ՍԱՆԱՍԱՐ ԲԵԳԼԱՐՅԱՆԸ:

-Ի՞նչ գիտեք Ձեր մասին, որ ուրիշները չգիտեն:
-Ծնվել եմ 1993-ի ապրիլի 6-ին, Երևանում, սովորել եմ 3 դպրոցներում՝ վերջինը «Բյուրակն» կրթահամալիրն էր, որ գիտելիք տալու ու մտածելակերպ ձևավորելու առումով մեծ դեր է խաղացել իմ կյանքում: Այնտեղ սովորելու սկզբունքը մյուս դպրոցներից տարբերվում էր՝ «Սովորեցրու, որ սովորես»: Սկզբում պայքարում էի այդ սկզբունքի դեմ, որովհետև չէի հասկանում, բայց երբ հասունանում ես՝ ընդունում ես, որ այդ մոդելը աշխատող է՝ ցանկացած գիտելիք քոնն է դառնում, երբ կարողանում ես ինչ-որ մեկին սովորեցնել: «Բյուրակնում» քեզ գնահատում էին նաև համադասարանցուդ գիտելիքով, որը շատ դեպքերում քո դեմ էր ուղղվում, որովհետև ինչ դու հասկանում էիր, ընկերդ չէր հասկանում կամ չէր կարողանում վերարտադրել, այդ պատճառով էլ սկզբում չէի հասկանում մոդելի էությունն ու առավելությունները: Դպրոցն ավարտելուց հետո ընդունվել եմ Երևանի պետական համալսարանի միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետը:
-Ինչո՞վ էին միջազգային հարաբերությունները Ձեզ ձգում:
-Սկզբում իրավաբանական ֆակուլտետն էի ուզում, բայց մայրս խորհուրդ տվեց, որ դիվանագիտությունն ընտրեմ՝ լավ ճանաչելով ինձ: Համալսարանն ինձ ոչ միայն գիտելիք, ընկերներ ու փորձ տվեց, այլև գտա կնոջս մեր կուրսում:
-Երկու դիվանագետ մեկ ընտանիքո՞ւմ:
-Այո, բոլոր խնդիրները դիվանագիտորեն լուծելու հրաշալի տարբերակ է: Երկրորդ կուրսից տարկետման դիմում գրեցի ու ՀՀ զինված ուժերում ծառայության անցա: Ծառայել եմ հիմնականում ՊՆ-ում որպես համակարգչային օպերատոր:
-Ձեր դիվանագիտական ունակությունները օգնո՞ւմ էին ծառայության մեջ:
-Դիվանագիտական ունակություններն օգնում են միշտ՝ նոր մարդկանց հետ ես շփվում, իսկ ինչքան մարդ՝ այնքան կարծիք ու այնքան աշխարհ՝ ինչպես հայրս է ասում: Այդ շփումներում պիտի կողմնորոշվես՝ ինչպես քեզ պահել, զինված ուժերում՝ հատկապես: 2013-ին զորացրվել եմ ու վերադարձել համալսարան: Բակալավրիատն ավարտելուց հետո մեկ տարի մագիստրատուրա չդիմեցի: ՈՒզում էի արտասահմանում ուսումս շարունակել, բայց ստացվեց այնպես, որ նորից մեկ տարի կորցնելու էի, ուստի որոշեցի Հայաստանի տնտեսագիտական համալսարանի մագիստրատուրայում ուսանել՝ գործարար վարչարարության բաժնում: Հեռակա սովորում եմ դեռ:
-Եթե ընտրվեք Երևանի ավագանու անդամ, ո՞րն է լինելու Ձեր առաջնահերթ խնդիրը, քաղաքի կառավարման մեջ ի՞նչն եք ամենակարևորը համարում:
-Կարևոր հարցերից, որը լուծված եմ համարում, քաղաքի անվտանգությունն է՝ հանգիստ կարող ես գիշերը կնոջդ կամ ընկերներիդ հետ դուրս գալ փողոց և չմտածել ինչ-որ խնդիրների մասին:
-Պատահում է, որ քաղաքում կրակում են:
-Պատահում է, բայց հազվադեպ, հիմնականում այն վայրերում, որտեղ ալկոհոլն է իր խոսքն ասում: Անվտանգությունը Երևանում արդեն խնդիր չէ, բայց դա չի նշանակում, որ կարող ենք անուշադրության մատնել: Երկրորդ կարևոր խնդիրը, որ պատկերացում է տալիս պետության ու քաղաքի մասին, ճանապարհային ենթակառուցվածքներն են:
-Չունե՞ք տպավորություն, որ թռչնի թռիչքի բարձրությունից Երևանին նայելիս ճանապարհները, կամուրջները հմայիչ են, բայց երբ հետիոտն ես կամ մեքենայի ղեկին, զգում ես, որ ճանապարհները վատն են:
-Իհարկե, կան ճանապարհներ, որ քանդված են ու փոսաշատ, բայց նաև վերականգնվում են ու Երևանի քաղաքապետի ծրագրում դա առանձին կետ է: Հին ճանապարհների բարեկարգումը ու նոր ճանապարհներ բացելը մշտական գործընթաց է: Նոր ճանապարհները, իհարկե, ավելի որակյալ են, ամուր հիմքով են, ուշ են քանդվում: Երևանը զարգացող քաղաք է, եղել ու խնդիր է մնում կենտրոնի երթևեկության բեռնաթափումը՝ շրջանցիկ ճանապարհներ կառուցելով, օրինակ՝ Արգավանդ-Շիրակ, Դավթաշեն-Աշտարակի խճուղի, Բաբաջանյան փողոց-Աշտարակի խճուղի, Իսակով-Արշակունյաց և այլն:
-Ձեզ բավարարո՞ւմ է Երևանի հասարակական տրանսպորտի վիճակը՝ սկսած երթուղայիններից, մինչև բազմագույն գծեր ու կանգառներ, որ մի տեղ կան, մի տեղ չկան: Վարչարարությո՞ւն է պետք, քաղաքակրթե՞լ երևանցուն, համակա՞րգը փոխել:
-Երևանը աշխարհի միակ քաղաքը չէ, կա միջազգային փորձ, որ հուշում է՝ որտեղի՞ց սկսել ու ի՞նչ անել, որ Ձեր թվարկած ու չթվարկած խնդիրները հերթով օրակարգից հանվեն: Դա միասնական համալիր է՝ տրանսպորտի միջոցները, կանգառները, ուղևորները, մեր վերաբերմունքը մեր քաղաքին: ՀՀԿ ծրագրով հանրային տրանսպորտը ամբողջապես փոփոխության ենթակա է, որ նշանակում է և շարժակազմի արդիականացում, և միասնական էլեկտրոնային տոմսային համակարգի ներդրում, և ընդհանուր սպասարկման որակի բարելավում, և սոցիալական խոցելի խմբերին արտոնություններ: Մենք ունենալու ենք միջազգային չափանիշներին բավարարող տրանսպորտային համակարգ: Երևանի կենտրոնը մի քանի փողոց է ի վերջո, որտեղ կանգառը միշտ է խնդրահարույց, որովհետև մեքենաները ավելացել են, վերգետնյա ավտոկայանատեղերի տեղ չկա: Օպերայի մոտի ստորգետնյա ավտոկայանատեղը միշտ լիքն է, որ ցույց է տալիս՝ նորերի կարիքը կա, և կան ծրագրեր, որ թույլ կտան թեթևացնել փողոցները՝ երթևեկելի հատվածը հնարավորինս ազատելով կանգնած մեքենաներից: Չեք կարող նկատած չլինել, որ Երևանում նորացվել են տաքսիները՝ շնորհիվ մրցակցության: Մրցունակության պայմաններում սպասարկումը կատարելագործվում է՝ ավելի արագ ու մատչելի է դառնում, որը հօգուտ երևանցու է:
-Քաղաքապետարանի՞ խնդիրն է, որ տաքսի ես նստում, որի ղեկին չսափրված, ծխախոտը ձեռքին, մարզահագուստով վարորդ է, որը նաև հաճույքով հեռախոսում է կամ մուղամ լսում:
-Երբ որոշեցի թեկնածությունս առաջադրել ավագանու անդամ, ընկերներս ասում էին՝ աղբահանության հարցը կբարձրացնես: Բայց՝ ո՞ր աղբահանության: Ծխախոտի կոթուկների՞, դատարկ տոպրակների՞, թղթի կտորների՞: Ընդունեք, որ դա ոչ անքան քաղաքապետարանի խնդիրն է, որքան այն մարդու, որ ձեռքին ինչ ավելորդ բան կա՝ նետում է ուր պատահի: Ձեր նկարագրած տաքսու վարորդը, փողոցն ապականող մարդը ներքին բարոյական արժեքների խնդիր է: Որոշակի պահվածք, վարքականոններ պետք է լինեն, որ սովորեցնում են ընտանիքում, դպրոցում՝ մանկուց, որ հավաքվում ու քաղաքի դիմագիծ են դառնում, որովհետև իրականում քաղաքը նախ և առաջ քաղաքացիներն են, հետո շինությունները, ճանապարհները, տրանսպորտը, աղբահանությունը: Ավագանու խնդիրը քաղաքին վայել մշակույթ ստեղծելն է, բայց ամեն ինչ փոխկապակցված է: GG և Yandex տաքսի ծառայությունների Երևան գալը փոխեց բիզնես մտածողությունը՝ բարելավելով որակը:
-Քանի՞ տարի է պետք, որ Երևանի տաքսիները Լոնդոնի տաքսիների մակարդակն ունենան:
-Հույս ունենանք՝ շատ ավելի քիչ, քան Լոնդոնին է պետք եղել: Լոնդոնում էլ կան տաքսիստներ, որ և խաբում են ուղևորին, և հարգալից չեն, և երթևեկի կանոններ են խախտում ու վթարվում, բայց գերակշիռ մասը օրինակելի վարորդներ են, որ քաղաքի իմիջ են ստեղծում: ԱՄԷ-ում հիմա արագ զարգանում է տաքսի ծառայությունը՝ շատ խիստ օրենքներ են սահմանված, ցանկացած խախտում պատժվում է մեծ տուգանքով: Նաև այդ փորձը պետք է օգտագործել Երևանում: Խնդիրը և անհատի ինքնակրթությանն է վերաբերում, և օրենքներին, որ անդրադառնում են գրպանի վրա, և մթնոլորտին, որ սահմանում է որոշակի նշաձող, որից ներքև իջնելը պարզապես անվայել է շրջապատում:
-Երևանի ի՞նչն եք ամենից շատ սիրում:
-Մարդկանց՝ իրենց բազմազանության մեջ, և Ձեր նշած կոլորիտային տաքսու վարորդներին, և նրանց ուղևորներին, և լավը, և վատը:
-Վատը հնարավո՞ր է սիրել:
-Հնարավոր է, եթե մեջը լավը գտնում ես: Նույն սպիտակ-սև կետի սկզբունքն է՝ մարդ կա սպիտակ նկարում սև կետ է տեսնում, մարդ կա՝ սև նկարում է սպիտակ կետ տեսնում: Վերաբերմունքի հարց է: Մարդու ընկալման ու մարդկային փոխհարաբերությունների:
-Հիմա Ձեր մեջ դիվանագե՞տն է խոսում:
-Մի քիչ դիվանագետ բոլորիս մեջ կա: Եթե քո ներսում սպիտակը չկա, 100 լավից մեկ վատն ես տեսնելու, եթե սևը չկա՝ 100 վատից մեկ լավը:
-Եթե ընտրվեք Երևանու ավագանու անդամ, ինչո՞վ եք կոնկրետ զբաղվելու:
-Ես աշխատում եմ ՀՀ տնտեսական զարգացման և ներդրումների նախարարությունում՝ աշխատանքս և մինչև պետական կառույցում աշխատելը կուտակած կենսափորձս բիզնես ոլորտում՝ նախընտրելի են դարձնում տեղեկատվական համակարգերում գործունեությունը: Քանի որ դա առնչվում է ներդրումներին, որ և Հայաստանին են պետք, և Երևանին, որտեղ կուտակվում է ներդրումների հիմնական մասը:
-Ճի՞շտ եք համարում ֆինանսների գերկենտրոնացումը մայրաքաղաքում:
-Դա փաստ է, միանշանակ է, որ ֆինանսների ապակենտրոնացումը նպաստում է մարզերի զարգացմանը՝ տեղերում ձեռնարկություններ բացելով, հակառակի հետևանքը ուրբանիզացումն է, երբ գյուղաբնակները աշխատանքի որոնումով գնում են քաղաքներ: Դա միայն Հայաստանի խնդիրը չէ, բազում երկրներում այդ պրոբլեմը կա: Ես իմ աշխատանքը տեսնում եմ ներդրումների կառավարման մեջ, որոնք և քաղաքի բարեկարգմանն են նպաստելու, և զբոսաշրջիկների համար գրավիչ միջավայրի ստեղծմանը, և երևանցու՝ իր քաղաքի նկատմամբ վերաբերմունքի փոփոխությանը, որ տասնյակ մանրուքների մեջ է՝ փողոցների տեսքի, լուսավորվածության, մաքրության, բազմաբնակարան շենքերի սպասարկման: Այդ հարցերը մշտապես բարձրացվում են ու մշտապես նոր լուծումների պահանջարկ կա: Եթե ավագանու ընտրություններում հաղթի ՀՀԿ-ն, քաղաքապետի թեկնածու Տարոն Մարգարյանը, վստահ եմ, որ բոլոր այդ խնդիրներով զբաղվելու է՝ ինչպես զբաղվել է նախկինում: Թե իրականացված ծրագրերը, թե նախանշվածը ուսումնասիրելիս՝ կհամոզվեք, որ ՀՀԿ-ն առաջարկում է իրատեսական ծրագրեր:
-Ֆինանսական ապահովում ունե՞ն այդ ծրագրերը:
-Քաղաքապետարանն ունի իր բյուջեն, վստահ եմ, որ կլինի և ֆինանսական աջակցություն երևանցիների կողմից, որ օր առաջ ուզում են իրենց քաղաքը ժամանակակից, բարետես ու զարգացող տեսնել: Համայնք-մասնավոր համագործակցությամբ հնարավոր է իրականացնել ներդրումային քաղաքաշինական ծրագրեր, որոնք կապահովեն բազում նոր աշխատատեղեր Երևանում: Մեր կարգախոսը «Հանուն Երևանի» է, հանուն Երևանի ու երևանցու մենք ներկայացրել ենք զարգացող, բարեկեցիկ, բարեփոխվող Երևանի մեր տեսլականը, որ նաև բարեկարգ է, մատչելի, հոգատար, հյուրընկալ ու մրցունակ, որ և ներկա Երևանն է, և ապագայի:
-ՈՒ ինչպիսի՞ն է լինելու ապագայի Երևանը:
-Լինելով տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ջատագով՝ ասեմ, որ միտում կա Երևանում ստեղծել «խելացի քաղաքի» մոդել: Դա, իհարկե, շատ բարդ է, աշխարհի մակարդակով 5 քաղաք կհաշվեք, որտեղ այդ մոդելը ներդրված է: Հաշվի առնելով, որ մեգապոլիսների համեմատությամբ Երևանը մեծ չէ, դա իրագործելի ծրագիր եմ համարում, որ ներառված է մեր տեսլականում:
-Ի՞նչ է նշանակում «խելացի քաղաք»:
-Ծանո՞թ եք «խելացի տուն» համակարգին, որտեղ բոլոր ենթակառուցվածքները ղեկավարվում են՝ անվտանգություն, ջրամատակարարում, լուսավորություն, աղբահանություն, համակարգչային սարքեր, ամեն ինչ: Երբ տանը որևէ խնդիր է ծագում, համակարգն ինքն իրեն ախտորոշում է ու հաղորդագրություն ուղարկում տանտիրոջ էլեկտրոնային փոստին: Պատկերացրեք նույն կառավարումը քաղաքի մասշտաբով՝ ենթակառուցվածքների անցումը միասնական համակարգչային համակարգի: Ջրի կամ էլեկտրաէներգիայի վթա՞ր եղավ Նորքի զանգվածում կամ Դավթաշենում, վայրկենական տեղեկությունը փոխանցվում է օպերատորին և արագացնում վերականգնումը: Այդ համակարգը բոլոր առումներով օպտիմալացում է բերում, ավտոմատացնելով համայնքների վարչական կառավարումը:
-Մարդը չի՞ ռոբոտանում համատարած թվայնացման մեջ:
-Շատ ոլորտներում տեխնիկան փոխարինում է մարդու աշխատանքին: Ռոբոտանո՞ւմ ենք հիմա, երբ օգտվում ենք բանկոմատներից, որ փոխարինել են օպերատորներին: Կամ երբ փոխանակման կետերում ավտոմատներ դրվեն, կռոբոտանա՞նք: Էլեկտրոնային վճարումների համակարգը արդեն իրականություն է, վա՞տ է:
-Ձեր նկարագրած մոդելը խելահեղ ֆինանսներ է պահանջելու, ունե՞նք:
-Այո, բայց պետք է օգտագործել պետական և մասնավոր ներդրումների համատեղումը: Մասնավոր միջոցների ներգրավում պետք է կատարվի՝ ներկայացնելով՝ ո՞րն է պետության շահը, ո՞րը՝ մասնավորի: Հեքիաթային է սպասելը, որ նման ներդրում կկատարվի բարեգործության հիմքով: Քաղաքապետարանը լինելով իրավաբանական անձ՝ կարող է մասնավորի հետ համաձայնագիր կնքել՝ հաշվետու լինելով երևանցուն:
-Ո՞րն է լինելու ներդրողի շահը:
-Յուրաքանչյուր առանձին ծրագիր կունենա իր նպատակն ու արդյունքները՝ ընդգրկելով և ներդրողի շահն ու մասնակցային եկամուտը:
-ՈՒ ինչքա՞ն սպասենք այդ պայծառ ապագային:
-Գուցե տասնհինգ-քսան տարի: Տեխնոլոգիաները արագ են զարգանում, և ինչ երեկ անհնար էր, այսօր իրականություն է, ինչ այսօր է հեռու թվում, վաղը մեր ձեռքին կամ մեր շրջապատում է հայտնվելու: Խելացի քաղաքը, սակայն, ավելի շատ իր բնակիչներով է կայանում, քան տեխնոլոգիաներով: Ինձ համար առաջնայինը քաղաքացու կյանքի որակն է, արտաքին փաթեթավորումը որքան ասես կարող ես կատարելագործել, բայց երբ մարդը ներքուստ չի փոխվում, ամեն ինչ ձևական է մնում:
-Այդ քաղաքացին ի՞նչ իրավունքներ ու պարտականություններ պիտի ունենա:
-Մենք ապրում ենք ժողովրդավարական երկրում և մեր իրավունքներն ու պարտականությունները սահմանված են երկրի գլխավոր օրենքով՝ Սահմանադրությամբ: Երևանի ավագանին ընտրվում է, երևանցիները իրենց նախապատվությունը տալիս են այն գործիչներին ու այն ծրագրերին, որ իրենց առավել վստահություն են ներշնչում ու կատարման երաշխիքներ ունեն: Իսկ ընդհանրապես՝ մեզնից յուրաքանչյուրը պիտի իր պարտականությունները կատարի, հետո իրավունք ունենա պահանջել՝ եթե դու չես անում նվազագույնը քո քաղաքի համար՝ աղտոտում ես, փչացնում ես, չես սիրում ու չես պահպանում, ստանում ես՝ ինչի արժանի ես: Ես վստահ եմ, որ դա մեր պատմությունը չէ, մենք 11 մայրաքաղաքից հետո ենք հասել Երևան, և մեր քաղաքը մեզ համար մեր էության մասն է, իսկ մարդը ինքն իրեն դավաճանել չի կարող:

Զրույցը` Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ